Ratten.

De zwarte rat.

De oorsprong van de zwarte rat ligt in de oerwouden van Zuidoost Azië, waar deze voornamelijk in bomen leeft en daar zich te goed doet aan de vruchten in de bomen. Met de zeeschepen is deze over de wereld verspreid en zo in  Europa en uiteindelijk Nederland terecht gekomen. De zwarte rat is ook verantwoordelijk voor de pest epidemieën in de middeleeuwen.de pestbacterie wordt door de rattenvlo verspreid. Een zwarte rat is, evenals een bruine rat, een knaagdier. Dat wil zeggen dat ze altijd doorgroeiende snijtanden hebben waarmee ze allerlei materialen aanknagen. Doen ze dat niet, kunnen de tanden om de mond heen groeien en kan ze niet meer eten. Over het algemeen is de zwarte rat, zoals zijn naam doet vermoeden, zwart van kleur, maar er komen ook kleurvariaties voor zoals grijs, of met een witte buik. Soms worden ook bruine variëteiten waargenomen. De rat is slank gebouwd, met een spitse snuit en een staart die langer is dan het lichaam. Verder is kenmerkend dat de oren behoorlijk groot zijn die, indien naar voren geklapt, tot over de ogen heen reiken. Volwassen exemplaren kunnen tot ca. 23 cm lang worden, dit zonder de staart meegeteld. Een volwassen rat weegt gemiddeld 250 gram.  De jongen worden naakt en blind geboren en worden tot ca. 3 weken na geboorte gezoogd. De nestgrootte  varieert van 6 tot wel 12 jongen.

Leefgedrag van de zwarte rat.

Door zijn gedrag en leefwijze wordt de zwarte rat ook wel dakrat of scheepsrat genoemd; ze klimt graag en kan gemakkelijk tegen bomen en takken, maar ook langs kabels en leidingen omhoog klimmen. De nesten van zwarte ratten bevinden zich dan ook vaak op hoger gelegen delen zoals onder daken of op zolders. In de grond of bv langs slootkanten worden zelden of nooit nesten gevonden van zwarte ratten. Het is een schuw dier, die vooral ’s avonds en ’s nachts actief is, en bang is voor nieuwe dingen (neofobie). Ze kiezen dan ook vaak dezelfde looproutes die, naarmate er meer op gelopen wordt vaak zwarte randen vertonen. Tijdens het lopen urineren ze en laten ze hun uitwerpselen achter, zodat ook overdag gezien kan worden of er zwarte ratten aanwezig zijn (geweest). De uitwerpselen zijn meestal banaanvormig,  zwart en 1 cm lang, met ca. 2-3 mm dikte. De zwarte rat is een echte vruchten- en zadeneter en heeft de voorkeur voor bv zonnebloempitten, walnoten, maar ook (zoete) appels en druiven vinden ze een  heerlijke lekkernij. Daarnaast eet deze mee wat voorhanden is, zoals vogelvoer, kippen- en varkensvoer of voer voor paarden. Gemiddeld eet een zwarte rat zo’n 15 tot 20 gram per dag. De zwarte rat is ongeveer 3 maanden na de geboorte geslachtsrijp, heeft een draagtijd van ca. 3 weken en kan tot wel 6 x per jaar jongen. Een zwarte rat kan vrij oud worden, afhankelijk van de omstandigheden 3 tot wel 5 jaar. Daar deze rat vooral binnen leeft en daar ook meestal de nesten maakt, heeft deze weinig te duchten van natuurlijke vijanden waardoor de meeste (zo niet alle) jongen ook volwassen worden. Een vrouwtje kan binnen 1 jaar tot wel 1000 nakomelingen voortbrengen.

De bruine rat.

De bruine rat is een stevig gebouwd dier met een tamelijk stompe kop, zichtbare oren en een lange vrijwel kale staart. De rug is meestal bruin tot grijsbruin, de buikzijde lichter van kleur. Kleurvariëteiten komen voor, waaronder albino's. Volwassen exemplaren zijn 22 - 30 cm lang met een staartlengte van circa 25 cm en een gewicht van circa 500 gram. Hun uitwerpselen zijn bruin-grijs, stomp, circa 2 cm lang en 0,5 cm dik.  De wijfjes zijn in de leeftijd van 3-18 maanden steeds bevrucht. De draagtijd is 21 - 23 dagen en de nestgrootte gemiddeld 7-10 jongen. Na 3 maanden zijn de jonge ratten geslachtsrijp. Theoretisch zou elk wijfje gemiddeld 15 x 8 = 120 jongen ter wereld kunnen brengen; bij gebrek aan nestelgelegenheid en voedselaanbod treedt grote sterfte op onder de jonge ratten, soms ongeveer 75%. Een richtlijn kan zijn dat elk wijfje 40 jongen grootbrengt, die ook weer aan de voortplanting gaan deelnemen. Pasgeboren bruine ratten zijn kaal en blind en ongeveer 3 cm lang. De zoogperiode is maximaal 4 weken. Zodra de moeder een nieuw nest heeft geworpen worden de grote jongen verdreven. De vermoedelijke maximale levensduur is ruim 2 jaar, maar zal onder praktijkomstandigheden circa 1 jaar zijn. De bruine rat is een alleseter met een duidelijke voorkeur voor het beste wat voor handen is. Als voedsel kunnen dienen granen, knolgewassen, groenten, fruit, vlees en vis. Kuikens en zieke dieren kunnen worden aangevallen. Vooral 1e kwaliteit geschoonde gepunte haver en zonnepitten worden door bruine ratten zeer goed opgenomen. Volwassen bruine ratten consumeren gemiddeld 40 - 50 gram voedsel per dag. De bruine rat is een typische cultuurvolger. Overal waar de mens naar toe gaat volgt de bruine rat. De soort heeft een voorkeur voor waterrijke milieus want dagelijkse vochtopname is nodig. De vacht past zich aan bij de leefomstandigheden. Schuilplaatsen zijn zelf gegraven holen, veelal aan walkanten, in ruigten, bij stapels hout, maïskuilen e.d.; in riolen en mestputten; op ongecontroleerde afvalstortplaatsen; onder en in gebouwen; onder en achter op terreinen opgeslagen materialen. Bruine ratten worden in ons gehele land aangetroffen met uitzondering van de eilanden Rottumerplaat, Rottumeroog, Terschelling en Vlieland. De bruine Ratten hebben een eigen territorium waar andere soortgenoten niet worden geduld Kannibalisme komt voor onder bruine ratten. 's Nachts zijn de dieren het meest actief. De reuk is het voornaamste zintuig. Bruine ratten zijn uitstekende gravers, zwemmers.